Verhalen hebben veel functies

Het vertellen van verhalen heeft veel functies. De deelnemers aan het filmcollege bij FbtS door universitair docent Hans van Driel horen daar dit weekend alles over aan de hand van vier filmvertoningen en boeiende besprekingen over het thema 'fascinatie'.

Met de klassieker 'Hiroshima mon amour' (let wel: geen komma achter Hiroshima) opent Van Driel zaterdagmiddag het college. Onder de tientallen deelnemers zijn veel trouwe terugkomers bij dit leerzame onderdeel van het filmfestival. Zij weten dat ze er goed aan doen de film met verhoogde concentratie te bekijken. Straks zal de docent hen er wellicht allerlei vragen over stellen. Dat klopt. ,,Wat was de beginzin?'', wil hij bijvoorbeeld weten. Tsja?!? Heb je zo goed gekeken, maar zo'n beginzin? ,,Je hebt Hiroshima niet gezien'', klinkt het dan toch trots van een oplettende cursiste.
Het is een zin met veel betekenis, legt Van Driel uit. De zin staat voor de frustatie dat je er als verteller soms niet in slaagt het verhaal, dat je wilt vertellen, werkelijk over te brengen.
,,Een verhaal onthult en verhult'', leert de docent zijn gehoor. Bij een vertelling wordt immers lang niet altijd 'het hele verhaal' verteld. Soms is daar de omgeving niet veilig genoeg voor. Soms ook is het verhaal te complex. Doel van vertellen is om 'grip' te krijgen op een situatie,om te kunnen 'begrijpen'. ,,Soms echter worden we geconfronteerd met de onmogelijkheid om te begrijpen. Dan moeten we ook niet de pretentie hebben om het verhaal te vertellen. Auschwitz en Hiroshima bijvoorbeeld zijn onbegrijpelijk en dus niet te vertellen.''
Van Driel slaat ook een bruggetje naar de hedendaagse digitale cultuur waarin mensen elkaar tegenwoordig talloze verhalen vertellen via twitter en blogs. Volgens hem zijn dat 'de kleine verhalen'. ,,Daarmee is een einde gekomen aan de grote verhalen. De grote verhalen worden nauwelijks nog verteld.''
De docent sluit dit eerste college vandaag af met de vertoning van een korte film over de jonge vrouw Len de Jong. Het is een filmpje in het kader van het project 'Bossche Aarde' van regisseur Ruut van Beele uit 's Hertogenbosch. Hij stuurde tien jongeren op pad met een digitale camera met het verzoek een filmisch profiel van zichzelf te maken. Het profiel van Len de Jong prikkelt, maakt nieuwsgierig en roept tal van vragen op. Van Driel zal er zondagochtend in zijn college uitgebreid op ingaan.
Maar die Ruut van Beele, waar heb ik die naam toch eerder gehoord vandaag? Ja, natuurlijk: hij is één van de acht geselecteerde deelnemers aan de masterclass scenario schrijven die Chiem van Houweninge hier de hele week geeft. Het lijkt me de moeite waard met die Van Beele eens een nader gesprekje te hebben een dezer dagen.